ตับ คือชีวิตของเรา
ตับเป็นเสมือนศูนย์ทำลายพิษหรือล้างพิษจากของที่เราเสพเข้าไปด้วย
โดยเฉพาะอย่างยิ่งสุราและเครื่องดองของเมาทั้งหลาย
ตับ เป็นต่อมที่ใหญ่ที่สุดในร่างกายของเรา ตั้งอยู่ในช่องท้องด้านขวา ใต้กะบังลมและทั้งยังถูกปกป้องอยู่ภายใต้ซี่โครงด้านขวา โดยทั่วไปแล้วตับจะหนักประมาณ 1 ใน 40 ของน้ำหนักตัวของแต่ละคน เนื้อแท้ของตับประกอบด้วยเซลล์ตับจำนวนหลายล้านเซลล์ แช่ชุ่มอยู่ในกระแสเลือดตลอดเวลา
ตับทำหน้าที่เป็นห้องปฏิบัติการ (LAB) อันสลับซับซ้อน เราขาดตับไม่ได้เลยเพราะจำเป็นต่อการดำรงชีวิต ตับควบคุมการทำงานของไต และวิตามินต่างๆ นอกจากนี้ตับยังทำหน้าที่ในการปรับสมดุลของฮอร์โมนเพศให้อยู่ในระดับพอเหมาะ พอดี มิให้เรามีความต้องการมากไปหรือน้อยไป ตับผลิตน้ำดี (Bile) ซึ่งทำหน้าที่ย่อยอาหารในลำไส้ เมื่อเรามีบาดแผลเลือดออก ถ้าไม่มีตับที่ผลิต “โพรทรอมบิน” ทำให้เลือดแข็งตัวเป็นลิ่ม เลือดก็จะไหลเรื่อยๆ ไม่ยอมหยุดจนทำให้หัวใจหยุดทำงาน
ตับ ยังเป็นศูนย์ทำลายพิษหรือล้างพิษจากของที่เราเสพเข้าไปด้วย เฉพาะอย่างยิ่งสุราและเครื่องดองของเมาทั้งหลาย ตับจึงเปรียบเสมือนยอดนักเคมีนั่นเองฉะนั้น จึงเห็นได้ว่า ตับทำงานหนักตลอดเวลาตั้งแต่วันเกิดถึงวันตายของเรา แต่ถ้าหากตับทำงานหนักมากเกินไปและเป็นเวลานาน เซลล์ตับก็จะป่วยและตายในที่สุด แล้วก็จะมีเซลล์ตับอันใหม่เกิดขึ้นมาทดแทน ต่างกับพวกเซลล์สมองและเซลล์กล้ามเนื้อหัวใจ ซึ่งเมื่อตายแล้วไม่มีการเกิดใหม่ขึ้นมาทดแทนอาการไม่สบายของตับมีหลายอย่าง เช่น ออกแรงธรรมดาแต่เหนื่อยมาก กล้ามเนื้อเหี่ยวแห้ง หรือลีบลง พลังเพศลดลง และขนาดของตับจะค่อยๆโตขึ้นเนื่องจากมีไขมันมาจับ
สาเหตุ สำคัญที่สุดที่เป็นเหตุให้เซลล์ตับป่วยและตาย* คือ ภาวะทุโภชนาการ (Malnutrition) เนื่องมาจากกินอาหารผิดๆ และไม่สมบูรณ์หรือไม่ครบหมู่ บวกกับการมีพิษของยาต่างๆที่เรากินเข้าไปด้วย ในบรรดายาพิษที่คนเรานิยมดื่มกันทุกวันนั้น ที่มาเป็นอันดับหนึ่งก็ได้แก่ สุรา ซึ่งถ้าดื่มน้อยๆ เป็นครั้งคราวก็เป็นประโยชน์ แต่ถ้าดื่มมากจนติด ก็เป็นโทษ เรียกว่า ติดสุรา (Alcoholism) อาการจะเห็นได้ชัดเมื่อหยุดดื่ม เช่น อาเจียน มือสั่น นอนไม่หลับ ถ้ารุนแรงมากก็ถึงประสาทหลอน และอาจชักได้ การติดสุราเป็นการนำไปสู่ภาวะทุโภชนาการ ตับโต ตับแข็ง และมะเร็งตับในที่สุด
การรักษาโรคตับสมัยก่อน โดยมากมักจะเป็นการพักผ่อนจริงๆ กินอาหารครบทั้ง 5 หมู่ และหยุดสุราเด็ดขาด ในปัจจุบันการรักษาก็มีหลักการเหมือนเดิม เมื่อเร็วๆนี้มีข่าวจากสหภาพโซเวียตว่า แพทย์ที่นั่นรักษาโรคโดยการให้คนไข้อดอาหาร 7 วัน กินได้แต่น้ำเท่านั้น สองวันแรกก็ทุรนทุรายหน่อย พอห้าวันหลังเริ่มจะดีและทำงานได้ ในข่าวบอกว่าหายขาดจริงๆปัจจุบันมีการรักษาโดยการผ่าตัดที่เรียกว่า “ปลูกตับ” หรือ Liver Transplantation แต่ก็ช่วยยืดชีวิตออกไปได้ชั่วระยะหนึ่งเท่านั้น (ในประเทศไทยยังไม่สามารถทำได้ และสิ้นเปลืองค่าใช้จ่ายหลายแสนบาทต่อราย) ดัง นั้น เราอาจกล่าวได้ว่า ตับคือชีวิตของเรา แต่การป้องกันมิให้ตับป่วยด้วยการกินอาหารให้ครบทุกหมู่ ละเว้นการดื่มสุรา และเครื่องดองของเมาทั้งหลาย จะเป็นการสิ้นเปลืองทรัพย์น้อยกว่าการรักษาเมื่อตับป่วยมากน้อย * สำหรับประเทศไทย สาเหตุที่สำคัญคือ เชื้อไวรัสตับอักเสบบี
(เก็บความจากตำราแฮร์ริสัน
ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 11) นพ.สุพจน์ ขวัญมิตร
